Over treuren
Soms is iets wat je hoort of leest een mooie aanleiding om daar verder over na te denken of er over te spreken met anderen. Zo was de mijmering van vorige maand van mijn collega Gert zo’n aanleiding. Ik hoop dat je het gelezen hebt. Het ging over troosten en wat dat kan betekenen in tijden van tegenslagen en verlies. Hij beschreef daarin ook zijn intentie om in gesprek te gaan met mensen: iemand tevoorschijn luisteren. Raak uitgedrukt vind ik.
Ik gebruikte het thema troosten in de gesprekskringen die de afgelopen weken hebben plaatsgevonden. Het sprak enorm tot de verbeelding bij de deelnemers en leverde het nodige aan gesprekstof op. En soms gebeurd het je dat er een bijzonder moment is, dat je inderdaad iemand tevoorschijn kan luisteren. Zelfs in een groep.
We spraken over troosten en dat er vele vormen van troost zijn. Ooit had ik gelezen over de herkomst van het woord troost. Wie in het woordenboek het woord troost opzoekt komt uit bij betekenissen als bemoediging, opbeuren, de tranen drogen. Het etymologisch woordenboek geeft aan dat het woord troost verwant is aan trouw. Trouw is afkomstig uit het Germaanse treu. En treu is het woord voor dikke stam. Iets wat je nog altijd terugziet in het Engelse woord voor boom: tree. Ook wij kennen het woord treuren nog. Bij troost gaat het kennelijk om iets dat te maken heeft met de stevigheid en standvastigheid van een boom, eentje die er altijd staat, weer en wind trotseert. Daarnaast klinkt er ook iets door van saamhorigheid. Germaanse mannen verzamelden zich in vroeger tijden rond bepaalde bijzondere bomen, waardoor deze een centrale positie kregen binnen de gemeenschap. Troost lijkt dus samen te hangen met gemeenschap, trouw, betrouwbaarheid, saamhorigheid, heiligheid. En dat gaat verder en dieper dan leed verlichten, tranen drogen en bemoedigen.
Na deze uitleg was er ineens een deelnemer die vertelde dat er voor haar een speciale boom is die precies deze betekenis voor haar heeft. Een troostboom. Ze zei: hij ziet er niet uit, maar het is deze boom en geen andere. En ook dat zij dit voor het eerst vertelt aan iemand. Alsof het raar en afwijkend is. Ze was zo blij met haar ontdekking. En dit is wat je ieder mens gunt; iets dat je voedt als voedsel voor je ziel. Het kan heel verschillende vormen aannemen. Ieder mens ervaart dit op een andere manier. Het maakt je uniek.
Wat dat betreft trof mij de laatste uitzending van Zomergasten met psychiater en traumaspecialist Bessel van der Kolk. In een fragment liet hij Desmond Tutu aan het woord die in de waarheids- en verzoeningscommissie brak van pijn onder de getuigenissen van slachtoffers van het apartheidsregime. En ook weer heelde door samen te dansen en te zingen. Dat was rijk aan troost. Net zoals troostboom waar mijn deelnemer nu trouw aan mag blijven voor zichzelf.
